نگرش کایزن ، راهبرد موفقیت | شاید با شنیدن نام ژاپن اولین چیزهایی که به ذهن خطور کند تکنولوژی بالا، سخت کوشی و شخصیت های کارتونی چشم درشت باشد! در واقع ژاپن کشور بسیار توسعه یافته ای است اما این توسعه در ژاپن اتفاقی یک شبه نبوده است.
شاید تا حدودی با داستان این توسعه در دوران معاصر و از جنگ جهانی دوم به بعد آشنایی داشته باشیم، ولی در واقع زمینه این توسعه در طول چندین قرن قبل تر و در یک فرآیند تدریجی به وجود آمده است. یک نمونه آن:
“در زمانی که شاهان قاجاری به دنبال وام گرفتن برای سفر به اروپا برای خوش گذرانی و دیدن تئاتر بودند (رویی ترین لایه های فرهنگ غربی) امپراطور ژاپن افرادی را برای یادگیری علوم و فنون به آن کشور ها گسیل داشته تا با یادگیری آنها به کشورشان باز گشته و آن را بسازند.” (۱)
ژاپن از لحاظ جغرافیایی و موقعیت اکوسیستم و منابع یکی از محدودترین کشورهای جهان است. این کشور از چهار جزیره اصلی و ۳۶۰ جزیره پراکنده تشکیل شده که مجموع مساحت همه آنها کمی بیشتر از ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع است (حدود یک پنجم مساحت کشور ما). جالب آنکه چیزی حدود ۸۵% از این مساحت را سرزمین های کوهستانی و ارتفاعات پوشیده از سنگلاخ در بر گرفته است. بنابراین سرزمین های حاصل خیز چندانی برای کشاورزی وجود ندارد. این کشور کوه های آتشفشانی زیادی را در خود جای داده و همچنین بسیار زلزله خیز است. به علت مجاورت با اقیانوس هواهی ناپایدار و متلاطمی دارد که در بسیار موارد همراه با طوفان های موسمی و بارانهای شدید و سیل آساست.
همه این موارد نشان می دهد که ژاپن بهره ناچیزی از موهبت ها و سرمایه های طبیعی داشته و خود گواه سختی ها و مشکلاتی است که در روند توسعه و پیشرفت این کشور وجود داشته است.
دوران رشد و توسعه ژاپن با پیدایش دولت توکوگاوا (۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸ م) مقارن است. در این زمان عوامل اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و نظامی متعددی (که در این مقاله مجال بررسی همه آنها نیست) باعث شد تا کشور ژاپن در مسیر توسعه قرار بگیرد، به طوریکه در قرن نوزدهم ژاپن بالاترین میانگین باسوادی در جهان را به خود اختصاص داده بود.
یکی از این عوامل نهادینه شدن فلسفه ای در میان مردم ژاپن است که با گذشت زمان و به خصوص جنگ جهانی دوم، ما آن را به نام کایزن می شناسیم.
ژاپنی ها معتقد به این هستند که آنچه بدست آورده اند حاصل تغییر در نگرش بوده است و بر همین اساس، اگر فرآیند یادگیری منجر به تغییر در نگرش و به تبع آن تغییر در رفتار نگردد، در عمل هیچ دستاوردی به همراه نخواهد داشت. بر همین اساس تأکید داشته اند که کایزن ، یک تکنیک نیست بلکه یک فرهنگ با رویکرد نگرشی در جهت تغییر در نگاه و باور است تا بر اساس آن تغییر در خود و پیرامون خود به دنبال بهبود مستمر باشیم.
KAIZEN یک لغت ژاپنی است که از دو قسمت KAI به معنی تغییر و ZEN به معنی بهتر تشکیل شده است، بر همین اساس KAIZEN را عموماً بهبود مستمر یا continuous Improvement تعریف می نمایند. نکته حائز اهمیت در مورد کایزن این است که این تغییر در جهت بهبود پایانی نداشته و دائماً باید تکرار شود.
یکی از شاخص های اصلی کایزن چگونگی ورود به فرآیند تغییر است. عموماً انسان ها و سیستم ها در مقابل تغییر از خود مقاومت نشان می دهند و هر چقدر این تغییر بزرگتر باشد، مقاومت در مقابل آن نیز بزرگتر خواهد بود. پس در فرآیند تغییر نمی بایست به یکباره به دنبال تغییرات بنیادی و اساسی بود زیرا نه تنها قطعاً با مقاومت بزرگی مواجه می شویم، بلکه امکان دستیابی به آن تغییر نیز به شدت کاهش می یابد.
بنابراین کایزن به ما می آموزد به جای آنکه دنبال تحولات اساسی باشیم، تغییرات کوچک و پیش روی را دنبال کنیم، زیرا برایند تغییرات کوچک خود به خود تغییرات بزرگ را به همراه خواهد داشت.
به طور کلی کایزن فرهنگ و شیوه مدیریت فردی و سازمانی است که به دنبال دستیابی به تحولات بزرگ از طریق اعمال تغییرات مداوم کوچک است.
هدف کلی کایزن ساده سازی و آسان سازی امور است که از طریق سه اصل
۱- حذف ۲- کاهش و ۳- تغییر (موارد، شرایط، ابزارها، تکنیک ها و … که در مسیر موفقیت و دستیابی به هدف انرژی و منابع مصرف می کنند اما در مقابل کمکی در تحقق آنها به ما نمی کنند و یا حتی مانع ما هستند) اجرا می شود.(۲)
ملاحظه می کنید که این اصول چیزهای عجیبی نیستند. نکته هم همین جاست، قدرت در سادگیست؛ اجرای مداوم و مستمر این اصول است که می تواند موجب تحولات اساسی در زندگی شود. به گفته جیم ران مربی افسانه ای موفقیت ” موفقیت چیزی جز چند تمرین ساده و اساسی نیست که هر روز باید انجام شود.”
نسخه کامل تر مقاله نگرش کایزن راهبرد موفقیت در سایت کیمیا فکر بزرگ موجود است.
انتشار مطلب نگرش کایزن راهبرد موفقیت با ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
پیشنهاد می شود که مصاحبه علی خادم الرضا با پروفسور توموکو شیمویاما در رادیو کارآفرینی را بشنوید.
پیشنهاد می شود قسمت اول کارآفرینی کوانتومی یا همان سریال کارآفرینی که در رابطه با استراتژی های یادگیری موفق برای کارآفرینان است را مظاهده کنید.
(۱) برگرفته از کتاب ما چرا ما شدیم، اثر صادق زیباکلام
(۲) قسمت هایی از توضیحات کایزن از کتاب ” کایزن ، مدیریت ژاپنی” اثر دکتر محسن گل پور برداشت آزاد و آورده شده است.