نگرش کایزن ، راهبرد موفقیت

نگرش کایزن ، راهبرد موفقیت | شاید با شنیدن نام ژاپن اولین چیزهایی که به ذهن خطور کند تکنولوژی بالا، سخت کوشی و شخصیت های کارتونی چشم درشت باشد! در واقع ژاپن کشور بسیار توسعه یافته ای است اما این توسعه در ژاپن اتفاقی یک شبه نبوده است.

شاید تا حدودی با داستان این توسعه در دوران معاصر و از جنگ جهانی دوم به بعد آشنایی داشته باشیم، ولی در واقع زمینه این توسعه در طول چندین قرن قبل تر و در یک فرآیند تدریجی به وجود آمده است. یک نمونه آن:

“در زمانی که شاهان قاجاری به دنبال وام گرفتن برای سفر به اروپا برای خوش گذرانی و دیدن تئاتر بودند (رویی ترین لایه های فرهنگ غربی) امپراطور ژاپن افرادی را برای یادگیری علوم و فنون به آن کشور ها گسیل داشته تا با یادگیری آنها به کشورشان باز گشته و آن را بسازند.” (۱)

ژاپن از لحاظ جغرافیایی و موقعیت اکوسیستم و منابع یکی از محدودترین کشورهای جهان است. این کشور از چهار جزیره اصلی و ۳۶۰ جزیره پراکنده تشکیل شده که مجموع مساحت همه آنها کمی بیشتر از ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع است (حدود یک پنجم مساحت کشور ما). جالب آنکه چیزی حدود ۸۵% از این مساحت را سرزمین های کوهستانی و ارتفاعات پوشیده از سنگلاخ در بر گرفته است. بنابراین سرزمین های حاصل خیز چندانی برای کشاورزی وجود ندارد. این کشور کوه های آتشفشانی زیادی را در خود جای داده و همچنین بسیار زلزله خیز است. به علت مجاورت با اقیانوس هواهی ناپایدار و متلاطمی دارد که در بسیار موارد همراه با طوفان های موسمی و بارانهای شدید و سیل آساست.

همه این موارد نشان می دهد که ژاپن بهره ناچیزی از موهبت ها و سرمایه های طبیعی داشته و خود گواه سختی ها و مشکلاتی است که در روند توسعه و پیشرفت این کشور وجود داشته است.

دوران رشد و توسعه ژاپن با پیدایش دولت توکوگاوا (۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸ م) مقارن است. در این زمان عوامل اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و نظامی متعددی (که در این مقاله مجال بررسی همه آنها نیست) باعث شد تا کشور ژاپن در مسیر توسعه قرار بگیرد، به طوریکه در قرن نوزدهم ژاپن بالاترین میانگین باسوادی در جهان را به خود اختصاص داده بود.

یکی از این عوامل نهادینه شدن فلسفه ای در میان مردم ژاپن است که با گذشت زمان و به خصوص جنگ جهانی دوم، ما آن را به نام کایزن می شناسیم.

کایزن KAIZEN

ژاپنی ها معتقد به این هستند که آنچه بدست آورده اند حاصل تغییر در نگرش بوده است و بر همین اساس، اگر فرآیند یادگیری منجر به تغییر در نگرش و به تبع آن تغییر در رفتار نگردد، در عمل هیچ دستاوردی به همراه نخواهد داشت. بر همین اساس تأکید داشته اند که کایزن ، یک تکنیک نیست بلکه یک فرهنگ با رویکرد نگرشی در جهت تغییر در نگاه و باور است تا بر اساس آن تغییر در خود و پیرامون خود به دنبال بهبود مستمر باشیم.

KAIZEN یک لغت ژاپنی است که از دو قسمت KAI به معنی تغییر و ZEN به معنی بهتر تشکیل شده است، بر همین اساس KAIZEN را عموماً بهبود مستمر یا continuous Improvement تعریف می نمایند. نکته حائز اهمیت در مورد کایزن این است که این تغییر در جهت بهبود پایانی نداشته و دائماً باید تکرار شود.

یکی از شاخص های اصلی کایزن چگونگی ورود به فرآیند تغییر است. عموماً انسان ها و سیستم ها در مقابل تغییر از خود مقاومت نشان می دهند و هر چقدر این تغییر بزرگتر باشد، مقاومت در مقابل آن نیز بزرگتر خواهد بود. پس در فرآیند تغییر نمی بایست به یکباره به دنبال تغییرات بنیادی و اساسی بود زیرا نه تنها قطعاً با مقاومت بزرگی مواجه می شویم، بلکه امکان دستیابی به آن تغییر نیز به شدت کاهش می یابد.

بنابراین کایزن به ما می آموزد به جای آنکه دنبال تحولات اساسی باشیم، تغییرات کوچک و پیش روی را دنبال کنیم، زیرا برایند تغییرات کوچک خود به خود تغییرات بزرگ را به همراه خواهد داشت.

KAIZEN = Innovation ∑

به طور کلی کایزن فرهنگ و شیوه مدیریت فردی و سازمانی است که به دنبال دستیابی به تحولات بزرگ از طریق اعمال تغییرات مداوم کوچک است.

اصول کایزن

هدف کلی کایزن ساده سازی و آسان سازی امور است که از طریق سه اصل

۱- حذف ۲- کاهش و ۳- تغییر (موارد، شرایط، ابزارها، تکنیک ها و … که در مسیر موفقیت و دستیابی به هدف انرژی و منابع مصرف می کنند اما در مقابل کمکی در تحقق آنها به ما نمی کنند و یا حتی مانع ما هستند) اجرا می شود.(۲)

ملاحظه می کنید که این اصول چیزهای عجیبی نیستند. نکته هم همین جاست، قدرت در سادگیست؛ اجرای مداوم و مستمر این اصول است که می تواند موجب تحولات اساسی در زندگی شود. به گفته جیم ران مربی افسانه ای موفقیت ” موفقیت چیزی جز چند تمرین ساده و اساسی نیست که هر روز باید انجام شود.”

پیشنهاداتی برای اجرای کایزن در زندگی و کار

• هر روز مطالعه کنید ( تحولات بزرگ در صورت تداوم تغییرات مستمر کوچک اتفاق می افتند) شما با روزانه یک ساعت مطالعه می توانید هفته ای یک و در سال ۵۰ کتاب بخوانید. حال از خود بپرسید در طول ده سال چه کسی می تواند در زمینه مطالعانی شما با شما رقابت کند؟!

• هر روز که فعالیت خود را شروع می کنید از خود بپرسید: “چگونه می توانم با اعمال تغییرات کوچک کارم را بهتر انجام دهم؟”

• هر روز اقدام کوچکی در راستای تغییر در کارهای تکراری خود انجام دهید.

• دائما خود را ارزیابی کنید و سعی نمائید بهره وری خود را از طریق حذف کارهای بی فایده ، کم کردن کارهای کم اثر و تغییر روش های قدیمی و جایگزینی ابزارها و روش های بهتر افزایش دهید.

• هر روز تکنیک ها و مهارت های جدیدی را بیاموزید و با تمرین و تکرار به آن مسلط شوید ( نرم افزارهای حرفه ای، زبان های خارجی، گسترش شبکه همکاران، تعامل با همکاران و …)

• مدل آموزش T را در پیش بگیرید : دیگر زمانه مثل گذشته نیست که شخصی برای موفقیت در حوزه ای بسیار متخصص شود و از دیگر حوزه ها هیچ اطلاعی نداشته باشد. بلکه امروزه برای موفقیت باید در کنار آگاهی و تسلط به حوزه کاری خود، در بسیار از حوزه های دیگر نیز مطالعه و دانش داشته باشیم. به مانند حرف T؛ سطح بالا حرف نشان می دهد در چندین حوزه اطلاعات سطحی داشته و دست پائین حرف نشان می دهد که در حرفه تخصصی خود تسلط عمیق داریم. در نهایت به گفته توماس هنری هاکسلی “سعی کنید چیزی در مورد همه چیز و همه چیز در مورد چیزی بدانید.”

• هر سال یک مهارت عمده جدید را کاملا یاد بگیرید. اول هر سال برای خود هدف بگذارید تا در یک حوزه جدید وارد شوید به آن تسلط کامل پیدا کنید. مانند یک زبان جدید ، یک نرم افزار جدید، یک ساز موسیقی جدید، حرفه جدید، ورزش جدید ، هنر جدید و … به یاد داشته باشید که ” موفقیت انباشت تجمعی امتیازهاست” (مالکوم گلدول) ، امتیازهایی که شما در طول بازه ای از زمان برای خود جمع کرده اید.

• دید بلند مدت و کوتاه مدت را با هم ادغام کنید. پیتر دراکر پدر علم مدیریت می گوید ” مردم از یک سال خود توقع بیش از اندازه دارند ولی توانایی خود در طول ده سال را نادیده می گیرند ” و در نتیجه در هر دو صورت شکست می خورند. به عنوان مثال شخصی برای خود هدفی تعیین می کند که در طول یکسال حتماً کسب و کاری راه اندازی کند و از راه سود آن خانه ای را هم خریداری کند. به احتمال زیاد (به دلایل مختلف) این اتفاق نمی افتد. شخص نا امید می شود و کلاً تلاش کردن را رها می کند. در صورتی که با دید ده ساله منسجم، با بکار گیری عوامل موفقیت و بهبود منظم فرایندها … در طول ده سال و به صورت تجمعی شاید بتواند بیشتر از ده خانه (سالی یکی) خریداری کند.

نسخه کامل تر مقاله نگرش کایزن راهبرد موفقیت در سایت کیمیا فکر بزرگ موجود است.

انتشار مطلب نگرش کایزن راهبرد موفقیت با ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.

پی نوشت ۱- مطلب نگرش کایزن :

پیشنهاد می شود که مصاحبه علی خادم الرضا با پروفسور توموکو شیمویاما در رادیو کارآفرینی را بشنوید.

گفتگوی علی خادم الرضا با پروفسور توموکو شیمویاما

پی نوشت ۲- مطلب نگرش کایزن :

پیشنهاد می شود قسمت اول کارآفرینی کوانتومی یا همان سریال کارآفرینی که در رابطه با استراتژی های یادگیری موفق برای کارآفرینان است را مظاهده کنید.

مشاهده استراتژی یادگیری موفق برای کارآفرینان

پی نوشت ۳- مطلب نگرش کایزن :

(۱) برگرفته از کتاب ما چرا ما شدیم، اثر صادق زیباکلام

(۲) قسمت هایی از توضیحات کایزن از کتاب ” کایزن ، مدیریت ژاپنی” اثر دکتر محسن گل پور برداشت آزاد و آورده شده است.