مدل کسب و کار های اینترنتی
مدل ها تعریف ساده و انتزاعی از واقعیت های جهان هستند. ما از آنها استفاده می کنیم تا بتوانم پدیده های پیچیده را درک کرده و آنها را مدیریت کنیم. به همین ترتیب مدل کسب و کار نیز چهارچوب کلی نگاه به یک کسب و کار است تا بتوانیم به وسیله آن کلیت، ساختار و عملکرد یک کسب و کار را متوجه شویم.
شاید مدت زمان زیادی از مطح شدن مدل کسب و کار نگذشته باشد، شاید این زمان به زحمت به نزدیک سه دهه برسد. تا قبل از آن ما با برنامه یا طرح کسب و کار (Business Plan) سروکار داشتیم. این دو با هم تفاوتهایی دارند که به قرار زیر است:
تفاوت مدل کسب و کار و طرح کسب و کار
- مدل کسب و کار بیشتر جنبه داستانی و کلی دارد اما برنامه کسب و کار بیشتر جنبه عملیاتی و اجرایی
- مدل کسب و کار بیشتر عوامل کیفی و توصیفی استوار است اما برنامه کسب و کار بیشتر بر موارد کمی و رقومی
- هدف مدل کسب و کار آشنایی سریع و ساده با روش های درآمدزایی یک کسب و کار، بازار هدف و مشتریان، کانال های توزیع، همکاران و شرکا و … اما هدف از طرح کسب و کار توجیه اقتصادی وجود یک کسب و کار، عمدتاً برای دریافت انواع وام ها و مجوزهاست.
- می توان گفت که طرح کسب و کار حاصل دوران محصول گرایی صنعتی است. شرایطی که بازار ار ثبات نسبی برخوردار بوده. اما مدل کسب و کار که با بروز کسب و کارهای اینترنتی مطرح شد، تطابق بیشتر با عصر اقتصاد سریع و پر رقابت دیجیتال دارد.
انواع مدل های کسب و کار اینترنتی وجود دارد که می تواند انها را به صورت زیر دسته بندی نمود:
- کارمزد تراکنش (Transaction fees): شرکت به ازای انجام هر تراکنش کارمزد دریافت می کند.
- کارمزدهای میزبانی (Hosting fees): دریافت وجه برای میزبانی برنامه های کاربردی و تعاملات دیگران از طریق بسترهای کسب و کار الکترونیکی بنگاه (مدل های ASP)
- کارمزدهای مراجعه (Referral Fees): سایت تجاری اطلاعاتی از محصولات و سرویس های سایت های دیگر را در اختیار مشتری می گذارد و زمانی که مشتری به آن سایت مراجعه می کند، مراجعه شونده به سایت معرفی کننده کارمزد می پردازد.
- حق اشتراک (Subscription fees): پرداخت های منظم برای دسترسی به اطلاعات و سرویس های فراهم شده
- کارمزد حق امتیاز (License fees): دریافت کارمزد به ازای فرآیندهایی که شرکت در آن دارای سهم می باشد. سیستم سفارش ها “One-Click Ordering” شرکت آمازون از نمونه های این سیستم هاست. این لیسانس به بسیاری از شرکت ها واگذار شده است.
- کارمزد به ازای هر دسترسی (Pay-per-view): پرداخت کارمزد به ازای هر بار دسترسی به اطلاعات.
- کارمزدهای عملیاتی (Pay-per-performance): دریافت کارمزد درصورت انجام کامل عملیات.
- کارمزدهای پرداخت خرد (Micro-payment): دریافت کارمزدهای داد و ستدی بسیار اندک ولی به تعداد زیاد.
- تبلیغات (Advertising): این امکان را به سازمان تجارت الکترونیکی شرکت می دهد که در راستای تبلیغات برای شرکت های دیگر فعالیت نماید.
- حمایت (Sponsorship): دریافت کارمزد به ازای تقبل حمایت سایت های الکترونیکی دیگر در سازمان خود.
- مدل رانسام (Ransom Model): در اختیار گذاشتن بخشی از اطلاعات به صورت رایگان و شارژ مشتری برای اطلاعات یا دسترسی بیشتر. مثال: «استفان کینگ» یک بخش را به صورت رایگان در اختیار می گذارد و در صورت تمایل مشتری به خواندن همه کتاب یا بخش های بعدی از او کارمزد دریافت می نماید.
- فروش کالاها یا ارائه خدمات (sale of goods / services): متداولترین مدل – عرضه کالاها و خدمات را در اینترنت به ازای دریافت وجه آنها
- فروش اطلاعات مشتری (Sale of customer data): جمع آوری اطلاعات مشتری و فروش آن به دیگران. این فعالیت در اروپا ممنوع می باشد ولی در آمریکای شمالی کاملاً متداول است.
- پاسخ Offline به مشتری (Offline customer response): اینترنت برای جلب مشتریان استفاده می شود و در ادامه فعالیتهای سودآور، خارج از اینترنت و به صورت Offline انجام می شود.
- کارایی و اثربخشی بیشتر در معاملات (Efficiency & effectiveness gains): بازدهی عملیات تجاری به دلیل خطاهای کمتر، اطلاعات بیشتر و دقیقتر و… بالا می رود.
- سرویس های ارزش افزوده (Value-added services): به ازای سرویس های جدید که برای کالاها و سرویس های رایگان در اینترنت پیشنهاد می شود، کارمزد دریافت می گردد. مانند مدل لینوکس
- Virtual real-estate :حضور مداوم شرکت در فضای مجازی وب و کسب موقعیت ممتاز و فروش یا اجاره این موقعیت به سایرین